Historia kliniku urologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Uniwersytecka Klinika Urologii należy do prestiżowego grona europejskich ośrodków urologicznych o wieloletniej historii i tradycji. Warszawskie środowisko urologiczne w okresie powojennym wyróżniało się wybitną chęcią nadania urologii właściwej rangi wśród dyscyplin medycznych oraz ostatecznego wydzielenia tej dziedziny z chirurgii ogólnej. Dzięki temu stołeczna Klinika jest jedną z najstarszych w Polsce, zaś nieustanne zaangażowanie jej pracowników pozwala pozostawać Ośrodkowi w ścisłej czołówce polskich i europejskich Klinik urologicznych.
Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus
Klinika Urologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego mieści się w Szpitalu Klinicznym Dzieciątka Jezus. Jest to jedna z najstarszych, funkcjonujących wciąż placówek szpitalnych. Szpital powstał z inicjatywy misjonarza Piotra Gabriela Baudouina w 1732 roku. Początkowo zajmował pomieszczenia przy ulicy Krakowskie Przedmieście, funkcjonując pod nazwą „Dom Podrzutków”. Po kilkunastu latachszpital przeniesiono do budynku przy obecnym placu Powstańców Warszawy (wówczas plac Warecki) i zmieniono – na mocy dekretu króla Augusta III – nazwę szpitala na „Szpital Generalny Dzieciątka Jezus” w 1758 roku. W obliczu szybkiego rozwoju Warszawy, pod koniec XIX wieku rozpoczęto budowę nowej siedziby szpitala przy ulicy Lindleya, która zaczęła funkcjonować w 1901 roku i nieustannie funkcjonuje w tym miejscu do dziś.
Klinika Urologii
Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus był jednym z pierwszych polskich szpitali, w których leczono pacjentów z chorobami układu moczowego i męskiego układu rozrodczego. Początkowo, gdy urologia nie była jeszcze oddzielną specjalnością lekarską, ową działalnością parali się chirurdzy. Idea powołania uniwersyteckiej kliniki urologicznej w Warszawie powstała bezpośrednio po II Wojnie Światowej, zaś pierwsze działania organizatorskie datuje się na rok 1947. Przedsięwzięcie było o tyle trudne, iż w owym czasie nie było w Szpitalu wydzielonych pomieszczeń, które miałyby stanowić siedzibę kliniki, zaś jedyny polski profesor urologii, mogący objąć funkcję kierownika kliniki, zamieszkiwał w Krakowie. Mimo to, na mocy dekretu prezydenta Bolesława Bieruta, prof. Stanisław Laskownicki został mianowany profesorem nadzwyczajnym Kliniki Urologii Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego w 1948 roku i zostało mu powierzone trudne zadanie organizacji Kliniki. Do pierwotnego zespołu Kliniki należeli ponadto adiunkt dr n. med. Stefan Wesołowski oraz asystent dr n. med. Jan Falkowski. Wobec znacznych trudności organizacyjnych prof. Laskownicki zrezygnował z kierowania stołeczną Katedrą Urologiczną po dwóch latach.
Klinika Urologii rozpoczęła realną działalność kliniczną 1 stycznia 1951 roku. Kierownikiem Kliniki został mianowany prof. Zygmunt Traczyk, który zapewnił sale chorych i sale operacyjne na bazie zasobów III Kliniki Chirurgicznej, mieszczącej się wówczas w pawilonie VI szpitala. Początkowo Klinika obejmowała 45 łóżek rozmieszczonych w 4 salach chorych, salę operacyjną, dwie sale endoskopowe, salę opatrunkową oraz pracownię rentgenowską. Od pierwszych dni Klinika była wiodącym ośrodkiem naukowym (tylko w pierwszych latach działalności opublikowano ponad 100 prac naukowych) oraz dydaktycznym (prowadzono wykłady i ćwiczenia dla studentów ostatnich lat medycyny). Jednym z najważniejszych sukcesów naukowych Kliniki w ówczesnym czasie były doniesienia i publikacje prof. Traczyka nad zastosowaniem fal ultradźwiękowych w nieinwazyjnym leczeniu kamicy moczowej.
Po nagłej śmierci prof. Traczyka, od 2 stycznia 1953 obowiązki kierownika Kliniki pełnił doc. Jan Falkowski. W lipcu 1954 roku na stanowisko kierownika Kliniki został mianowany prof. Stefan Wesołowski, który funkcję tę pełnił przez 26 lat. Okres ten był okresem niezwykle dynamicznego rozwoju kliniki. Wprowadzono nowoczesne metody leczenia chirurgicznego, m.in. wykonano pierwsze w Polsce operacje przetoki cewkowo-odbytniczej, operacje odprowadzenia moczu z użyciem wstawki jelitowej u chorych poddawanych radykalnemu wycięciu pęcherza moczowego, czy zabiegi uzupełnienia górnego odcinka moczowodu przeszczepionym wyrostkiem robaczkowym. Jednym z najważniejszych dokonań prof. Wesołowskiego były zakończone sukcesem usilne dążenia do uzyskania oddzielnego budynku dla Kliniki Urologii. Po ponad 20 latach starań i 6 latach budowy, 4 stycznia 1971 roku przyjęto pierwszych pacjentów do nowej siedziby Kliniki Urologicznej, mieszczącej się w pawilonie VII. W budynku na 3 piętrach stworzono 3 oddziały – męski, żeński i dziecięcy, obejmujące łącznie 90 łóżek, blok operacyjny z 3 salami, pracownie rentgenowską, biochemii i mikrobiologii, bibliotekę z niezwykle bogatym księgozbiorem oraz salę wykładową, która stała się miejscem wykładów dla studentów oraz miejscem posiedzeń Warszawskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Urologicznego.
Po przejściu prof. Wesołowskiego na emeryturę, w październiku 1978 obowiązki kierownika Kliniki objął dr hab. med. Andrzej Borkowski. W kwietniu 1980 roku na kierownika Kliniki mianowano prof. Tadeusza Krzeskiego. W kolejnych latach w sposób szczególny w Klinice rozkwitła urologia dziecięca, szczególnie bliska prof. Krzeskiemu. Za badania nad leczeniem odpływu pęcherzowo-moczowodowego u dzieci zespół Kliniki został nagrodzony przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w 1992 roku. Jednocześnie istotnie unowocześniono instrumentarium chirurgiczne potrzebne do leczenia chorych na kamicę układu moczowego. W 1984 roku powstała pracownia endourologii, w której przeprowadzono pierwszy w Polsce zabieg endoskopowego przezskórnego usunięcia kamienia nerkowego (PCNL). W 1988 uruchomiono pierwszą w kraju pracownię litotrypsji falami generowanymi zewnątrzustrojowo (ESWL). W Klinice w 1990 roku powołano Sekcję Endourologii i ESWL Polskiego Towarzystwa Urologicznego. Prof. Krzeski wprowadził ponadto do praktyki urologicznej nową technikę operacyjną wytwarzania pochwy z uszypułowanego płata pęcherza moczowego, stosowaną następnie z powodzeniem na całym świecie.
Po odejściu prof. Krzeskiego na emeryturę w 1992 roku, funkcję kierownika Kliniki objął prof. Andrzej Borkowski. W kolejnych latach kontynuowane było dzieło prof. Wesołowskiego i Krzeskiego. Klinika utrzymywała się w grupie liderów leczenia małoinwazyjnego kamicy układu moczowego, poszerzono jednocześnie zakres operacji onkologicznych i chirurgii prostaty. Istotnie wzrosła liczba wykonywanych operacji radykalnego wycięcia pęcherza moczowego z wytworzeniem zastępczego pęcherza jelitowego, operacji radykalnego wycięcia prostaty, nerki. Wprowadzono ponadto nowoczesne metody małoinwazyjnego leczenia chorób prostaty oraz uruchomiono pracownię badań urodynamicznych, która umożliwiła kompleksową diagnostykę pacjentów cierpiących z powodu nietrzymaniem moczu i zaburzeniami neurologicznymi dolnych dróg moczowych.
W październiku 2012 roku na kierownika Katedry Urologii został powołany prof. Piotr Radziszewski. Rozwój Kliniki po raz kolejny nabrał tempa, wznowiono szereg inicjatyw naukowych i szkoleniowych, jak i podjęto szereg wysiłków mających na celu poprawę warunków leczenia pacjentów Kliniki i pracy zespołu Kliniki.
Przez ponad 60 lat czynnej – klinicznej, naukowej i dydaktycznej działalności w Klinice pracowało ponad 100 urologów, z których większość uzyskała tytuł doktora nauk medycznych, 10 uzyskało tytuł doktora habilitowanego, 10 tytuł profesora. Lekarze Kliniki przygotowali 7 podręczników urologii, a wysiłki naukowe zaowocowały setkami doniesień i publikacji oraz licznymi nagrodami ministerialnymi i uniwersyteckimi.
Aktualnie Klinika zajmuje 4 piętra pawilonu VII Szpitala Klinicznego Dzieciątka Jezus. Składa się z:
dwóch oddziałów z 60 łóżkami;
dwóch bloków operacyjnych, na które składają się: dwie sale chirurgii klasycznej i laparoskopowej, 3 sale endourologiczne, pracownia ESWL oraz sala pooperacyjna;
specjalistycznej poradni urologicznej, zajmującej się kompleksową opieką nad dorosłymi pacjentami ze schorzeniami układu moczowego i męskiego układu rozrodczego, w tym zaburzeniami erekcji;
pracowni urodynamicznej, oferującej pełną diagnostykę zaburzeń funkcjonalnych i neurologicznych dolnych dróg moczowych, w tym nietrzymania moczu i nadreaktywności wypieracza pęcherza moczowego;
samodzielnej pracowni rentgenowskiej i ultrasonograficznej, zapewniających pełnoprofilową nieinterwencyjną i interwencyjną urologiczną diagnostykę obrazową;
zaplecza organizacyjno-dydaktycznego, na które składają się sekretariat oraz sala wykładowa im. Prof. Stefana Wesołowskiego;
muzeum urologii, stanowiącego bogatą kolekcję instrumentarium urologicznego oraz dokumentów i przedmiotów, bezpośrednio związanych z historią Kliniki.
Codzienną opiekę nad pacjentami Kliniki sprawuje specjalistyczny zespół lekarzy urologów, anestezjologów, radiologów i onkologów, pielęgniarek wyspecjalizowanych w urologii, chirurgii i anestezjologii oraz sanitariuszy. Wśród 29 lekarzy pracujących aktualnie w Klinice 2 posiada tytuł naukowy profesora, 2 doktora habilitowanego, 9 doktora nauk medycznych, 2 lekarzy ma otwarte przewody doktorskie. Prowadzona jest intensywna działalność lecznicza, ale również dydaktyczna i naukowa. W Klinice urologii nauczani są studenci medycyny, ratownictwa medycznego i pielęgniarstwa, prowadzone są również kursy i szkolenia podyplomowe dla lekarzy w trakcie specjalizacji i lekarzy specjalistów. Zespół Kliniki włączony jest w liczne badania naukowe i kliniczne, w tym badania nad najnowszymi technikami w urologii, publikuje co roku liczne opracowania naukowe w krajowej i międzynarodowej prasie specjalistycznej. Corocznie organizowane są również konferencje naukowe oraz liczne spotkania i posiedzenia. Historia i tradycja niezmiennie stanowi dla zespołu Kliniki powód dumy, jak i niezwykłe zobowiązanie wobec Mistrzów z poprzednich pokoleń lekarskich.
Opracował dr n. med. Sławomir Poletajew na podstawie:
„Katedra i Klinika Urologii” autorstwa Andrzeja Borkowskiego, Ryszarda Haneckiego, Bolesława Kuzaki, Jacka Judyckiego i Tomasza Borkowskiego, opublikowanej w „Dzieje I Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznego w Warszawie (1809-2006)” pod redakcją Marka Krawczyka
strony internetowej Szpitala Klinicznego Dzieciątka Jezus: www.dzieciatkajezus.pl
przekazów ustnych oraz wiedzy i przemyśleń własnych autora